Warmtepomp en stadsverwarming: hoe werkt de combinatie?
De energietransitie vraagt om slimme oplossingen om huizen, bedrijven en complete wijken duurzaam te verwarmen. Twee technologieën spelen hierin een hoofdrol: stadsverwarming en de warmtepomp. Vaak worden ze als alternatieven gezien, maar in de praktijk kunnen ze elkaar juist aanvullen. Hoe werkt dat precies en voor wie is deze combinatie interessant?
Wat is stadsverwarming en hoe werkt het?
Stadsverwarming, ook wel een warmtenet genoemd, is een collectief systeem waarbij warmte centraal wordt opgewekt en via leidingen naar woningen en bedrijven wordt gebracht. Bronnen kunnen zijn:
- Restwarmte van industrie of datacenters
- Geothermie (aardwarmte)
- Afvalverbranding
- Grote warmtepompen op wijk- of netniveau
Gebouwen hebben geen eigen cv-ketel meer nodig, maar gebruiken een warmteafleverset om warmte uit het net te benutten.
Meer weten? Lees ook: Wat verandert er vanaf 2026 in stadswarmte?
Wat is een warmtepomp en waarom combineren met stadsverwarming?
Een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water) en gebruikt die voor verwarming en warm tapwater. Het systeem draait grotendeels op elektriciteit en is daarmee een duurzaam alternatief voor gas.
Er zijn verschillende types:
Lucht-water warmtepomp:
Haalt warmte uit de buitenlucht
Bodemwarmtepomp:
Benut warmte uit de bodem of een bron
Hybride warmtepomp:
Werkt samen met een cv-ketel of ander systeem
Hoe combineer je stadsverwarming met een warmtepomp?
Er zijn verschillende mogelijkheden:
Warmtepomp als bron voor stadsverwarming
Grote warmtepompen kunnen duurzame warmte leveren aan een warmtenet. Ze gebruiken bijvoorbeeld restwarmte of elektriciteit uit wind en zon om water op te warmen.
Zie ook: Warmtenetten in Nederland en regels vanaf 2026
Warmtepomp in combinatie met stadsverwarming in een gebouw
In appartementencomplexen wordt soms stadsverwarming gecombineerd met een lokale (hybride) warmtepomp. De warmtepomp zorgt voor lagetemperatuurverwarming en het warmtenet voor piekbelasting of tapwater.
All-electric versus collectief
In sommige gevallen kan een individuele warmtepomp concurreren met stadsverwarming. Gemeenten en bewoners moeten dan kiezen: een collectieve oplossing of individuele systemen.
Voordelen van de combinatie warmtepomp + stadsverwarming
- Duurzaamheid: warmtepompen in warmtenetten gebruiken duurzame bronnen en maken stadsverwarming groener.
- Flexibiliteit: een gebouw kan stadswarmte gebruiken als basis en de warmtepomp inschakelen voor extra efficiëntie of lage temperaturen.
- Toekomstbestendig: de combinatie sluit aan bij de afbouw van aardgas en bij steeds strengere CO₂-reductie-eisen.
- Stabielere energiekosten: collectieve en elektrische systemen zijn minder afhankelijk van gasprijzen.
Slimme sturing via een Energie management systeem kan systemen optimaal laten samenwerken.
Aandachtspunten en uitdagingen
- Kosten: warmtepompen vragen hoge investeringen, vooral bij grote collectieve installaties.
- Complexiteit: het combineren van systemen vraagt om slimme sturing en een goed energie management systeem (EMS).
- Afstemming: bewoners en bedrijven moeten duidelijk weten wie verantwoordelijk is voor onderhoud en kosten.
- Tariefstructuur: stadsverwarming rekent vaak vaste kosten, terwijl een warmtepomp variabele elektriciteitskosten toevoegt.
Voor wie is de combinatie interessant?
Gemeenten
Gemeenten die wijken aardgasvrij willen maken, zetten steeds vaker in op warmtenetten met duurzame bronnen zoals warmtepompen. Dit past binnen de Warmtewet 2026 en lokale transitieplannen.
Bedrijven en instellingen
Grote gebruikers, zoals zorginstellingen of scholen, kunnen baat hebben bij een combinatie. Een warmtepomp kan de basislast dekken, terwijl stadsverwarming zekerheid biedt tijdens piekmomenten.
Lees meer: Stadsverwarming voor bedrijven
Huishoudens
Voor individuele woningen is de keuze vaak óf stadsverwarming óf een warmtepomp. Toch kan een hybride toepassing interessant zijn bij renovatieprojecten of in appartementencomplexen.
Voorbeeld uit de praktijk
In verschillende Nederlandse steden worden grote warmtepompen ingezet als duurzame bron voor stadsverwarming. Zo draaien er projecten waarbij rivier- of oppervlaktewater wordt gebruikt om woningen te verwarmen. Dit laat zien dat de combinatie stadsverwarming + warmtepomp niet toekomstmuziek is, maar nu al bijdraagt aan de energietransitie.
Toekomstperspectief
De verwachting is dat de rol van warmtepompen in stadsverwarming de komende jaren alleen maar groter wordt. Met de toenemende elektrificatie en groei van wind- en zonne-energie ontstaat er meer duurzame stroom die ingezet kan worden voor grootschalige warmtepompen. Zo kan stadsverwarming steeds meer draaien op hernieuwbare bronnen, met lagere kosten en minder CO₂-uitstoot als resultaat.
Lees ook: Stadswarmte verbruik meten: hoe werkt het?
De combinatie van stadsverwarming en warmtepomp biedt veel kansen voor een duurzame, betrouwbare en toekomstbestendige warmtevoorziening. Hoewel de systemen elkaar soms beconcurreren, versterken ze elkaar juist in collectieve oplossingen. Gemeenten, bedrijven en huishoudens doen er goed aan om de mogelijkheden in kaart te brengen en slimme keuzes te maken voor de toekomst.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Kan ik thuis een warmtepomp combineren met stadsverwarming?
In de meeste gevallen niet, omdat stadsverwarming al voorziet in warmte. Soms wordt een hybride warmtepomp wel toegepast in appartementencomplexen.
Worden warmtepompen gebruikt als bron voor stadsverwarming?
Ja, steeds vaker. Grote warmtepompen gebruiken water of lucht als bron en voeden daarmee een warmtenet.
Wat zijn de kosten van een warmtepomp in combinatie met stadsverwarming?
De kosten hangen af van installatie, verbruik en tariefstructuur. Stadsverwarming kent vaste lasten, een warmtepomp vraagt een hoge investering maar kan op termijn voordeliger zijn.
Krijg ik subsidie voor een warmtepomp als ik stadsverwarming heb?
Voor een individuele woning met stadswarmte meestal niet. Voor collectieve projecten (bijv. grote warmtepompen in warmtenetten) zijn er wel regelingen via de ISDE en SDE++.
Is een hybride warmtepomp geschikt bij stadsverwarming?
Ja, vooral in appartementencomplexen of gebouwen waar lagetemperatuurverwarming wordt toegepast.
Wat betekent dit voor de toekomst van de energietransitie?
De combinatie van warmtenetten en warmtepompen wordt een belangrijke pijler: warmtenetten bieden zekerheid, warmtepompen maken ze duurzamer.