Stadsverwarming en thermostaat: hoe werkt dat samen?

Hoe werkt een thermostaat bij stadsverwarming?

Bij stadsverwarming wordt warmte niet in huis of gebouw opgewekt, maar geleverd via een ondergronds warmtenet. Een woning, bedrijfsgebouw of complex ontvangt warm water via een warmteafleverset – een compacte installatie die de warmte uit het net overdraagt aan het interne verwarmingssysteem.

De werking is als volgt:

1. Aanvoer van warm water
   Vanuit het stadsverwarmingsnet stroomt heet water (meestal tussen 70 en 90°C) naar de warmteafleverset in het gebouw. Dit water komt rechtstreeks uit een centrale warmtebron en maakt geen onderdeel uit van het interne systeem.
2. Warmtebronnen buiten het gebouw
   De warmte wordt centraal opgewekt en kan afkomstig zijn van verschillende duurzame of restbronnen, zoals:
   – restwarmte uit industrie of datacenters,
   – warmtekrachtkoppeling (WKK),
   – afvalverbranding,
   – geothermie (aardwarmte),
   – of grootschalige warmtepompen.
   Deze bronnen leveren de warmte aan het netwerk, waarna het warme water via goed geïsoleerde leidingen naar de aangesloten gebouwen wordt verdeeld.
3. De rol van de warmteafleverset
   De afleverset hangt in het gebouw – bijvoorbeeld in een technische ruimte, meterkast of ketelruimte – maar is geen warmtebron.
   Ze bevat een warmtewisselaar die de warmte overdraagt van het stadsverwarmingswater naar het interne verwarmingscircuit.
   Bij grotere gebouwen kan dit systeem bestaan uit meerdere afleversets of subinstallaties, zodat per verdieping of blok afzonderlijk geregeld kan worden.
   Het netwerkwater blijft altijd gescheiden van het interne watercircuit – dat verhoogt de veiligheid, betrouwbaarheid en drukstabiliteit.
4. Rol van de thermostaat
   De thermostaat of gebouwbeheersregeling stuurt een regelklep in de afleverset aan.
   – Wanneer de temperatuur daalt onder de ingestelde waarde, opent de klep, zodat meer warm water door de warmtewisselaar stroomt.
   – Zodra de gewenste temperatuur is bereikt, sluit de klep automatisch.Zo blijft de binnentemperatuur stabiel, zonder dat er een cv-ketel nodig is.
5. Radiatoren, vloerverwarming en zonebeheer
   Het verwarmde water uit de afleverset stroomt door de radiatoren, vloerverwarming of luchtbehandelingsinstallaties.
   In grotere gebouwen kan per zone of ruimte afzonderlijk worden geregeld, wat zorgt voor comfort én efficiëntie.
6. Slimme thermostaten en gebouwbeheersystemen (GBS)
   Moderne regeltechniek gaat verder dan een simpele thermostaat.
   Via slimme thermostaten of een energie management systeem (EMS) kunnen beheerders installaties realtime aansturen, verbruiken monitoren en optimaliseren op basis van bezetting, buitentemperatuur of energieprijzen.
   Bij vloerverwarming of lagetemperatuursystemen is het beter om de temperatuur stabiel te houden — te veel schakelmomenten verminderen het rendement.
7. Belangrijk verschil met cv-verwarming
   Bij een cv-installatie bevindt de warmtebron (de ketel) zich in het gebouw zelf.
   Bij stadsverwarming komt de warmte van buitenaf, en regelt de afleverset enkel de overdracht van die warmte naar het interne systeem.
   De thermostaat of regeltechniek stuurt dus geen ketel, maar een regelklep aan.
   Daardoor reageert het systeem vaak iets trager op temperatuuraanpassingen – een goede afstemming tussen thermostaten, afleverset en afgiftesysteem is cruciaal voor comfort en efficiëntie.